نوع جديدي از موسيقي الکترونيکي در حال شکل‌گيري و جدي شدن است. يک جور موسيقي که خوراک عشق کامپيوترهاست. شايد فقط چند دهه گذشته است از زماني که نوازندگان و اهالي موسيقي در اجراي برنامه‌هايشان، فقط و فقط از سازهايي استفاده مي‌کردند که از مواد اوليه طبيعي ساخته شده بودند؛ به طوري که هم ساختن آنها و هم تسلط براي درآوردن صدايي متناسب از آنها، مدت‌ها زمان مي‌برد.
اما پيشرفت و رشد تصاعدي علوم الکترونيک و به‌خصوص کامپيوتر در اين چند سال، کار را به جايي کشاند که بسياري از صداها را مي‌شود با کامپيوتر شبيه‌سازي کرد و سازهاي موسيقي هم با وجود تمام تمايلات سنتي اهل موسيقي، نتواستند از دست کامپيوتريزه شدن فرار کنند.
به همين خاطر در اين چند ساله، سينتي سايزرها و سازهاي الکترونيک، به جايگاهي جدي براي توليد و کار خلاقه اهل موسيقي تبديل شدند. اما اتفاقي که چند وقت پيش افتاد، شايد غريب‌ترين اتفاق در اين زمينه بود؛ ۵۰ عضو گروه يک ارکستر در کنار يکديگر، بزرگ‌ترين ارکستر لپ‌تاپي دنيا را تشکيل دادند و به اجراي برنامه پرداختند.
اينجا ديگر حتي از شکل آشنا و متعارف سازها هم خبري نبود و در برنامه‌اي زنده، لپ‌تاپ‌ها ساز شدند و نوازندگان با فشردن دکمه‌هاي لپ‌تاپ‌هايشان، در اين همراهي موسيقايي شرکت کردند.يکي از تنظيم‌کنندگان ارکستر لپ‌تاپي مي‌گويد: «آينده موسيقي اينجاست، قهرماني گيتار را فراموش کنيد». در اين چند دهه، ابزارهاي الکترونيک هميشه نقشي اساسي در توليد موسيقي داشته‌اند؛ به طوري که صداي موسيقي کامپيوتري براي بسياري از شنوندگان صدايي آشناست.ساز و کار اين موسيقي هم چيز زياد پيچيده‌اي نيست و براي همه روشن است که با نوعي از موسيقي سر و کار داريم که کامپيوتر ابزار ساخت و تنظيم آن است.اولين بار موسيقي کامپيوتري در استراليا توسط يک برنامه‌نويس کامپيوتر طراحي و ساخته شد و بعدها يک مهندس کامپيوتر، برنامه‌اي که توسط موزيسين‌هاي مبتدي نواخته شده بود را طراحي و تنظيم کرد.
در سال۱۹۸۰ بود که اين امکان به کامپيوترهاي شخصي داده شد تا با استفاده از سينتي‌سايزر‌ها و برنامه‌هاي نوشته شده، از تکنولوژي کامپيوتري بهره‌مند شوند.اما در موسيقي لپ‌تاپي قدم‌ها جلوتر گذاشته شده‌اند و در آن اثري از ابزارهاي متنوع نيست و همه چيز را با صداي لپ‌تاپ مي‌شنويم.
● لپ‌تاپ ساز مي‌شود
گروه موسيقي Plork يکي از اولين گروه‌هاي موسيقي لپ‌تاپي بودند که توسط ۲ نفر از متخصصين اين رشته و همکاري و حمايت برخي دانشکده‌هاي دانشگاه پرينستون و سازمان‌هاي وابسته به آن، در اوايل آوريل۲۰۰۶ به اجراي برنامه پرداختند.ترومن و کوک، ۲ استاد دانشگاه پرينستون بودند که علم کامپيوتري‌شان و درکي که از موسيقي داشتند را کنار هم گذاشتند تا اين نوع جديد از موسيقي را اجرا کنند.در کار آنها سنسورهايي روي لپ‌تاپ‌ها نصب و اسپيکرها به هريک از لپ‌تاپ‌ها وصل شده بود و هر نوازنده قرار بود صداي ساز از پيش تعيين شده‌اش را از اسپيکرها خارج کند. در اين اجرا، ۱۵جايگاه براي اعضا وجود داشت و هر جايگاه شامل يک لپ‌تاپ، اسپيکرهاي نيم‌دايره‌اي و نرم‌افزار لپ‌تاپ از نوع اپل ۱۲اينچي مي‌شد و آمپلي فايرهاي هر اسپيکر از يک بلندگوي ۶کاناله نيم دايره‌اي تشکيل شده بود.آنها معتقد بوند با ترکيب‌ها و اجراهاي تازه‌شان نوع جديدي از صدا و موسيقي را به وجود آورده‌اند که باعث تحول در دريافت سنتي مخاطبان از احساسات موسيقايي‌شان مي‌شود و انگار آنها را در قرن۲۲ بيدار مي‌کند. کنترل صداها، ترکيب آنها، هدايت اعضاي گروه، تنظيم و ترکيب صداها و نظم دادن به نوازندگان و هماهنگي آنها با رهبر ارکستر از دشواري‌هاي اين ژانر تازه بود؛ هرچند خود اعضاي اين گروه در به ثمر نشستن ايده‌ها و موفق بودن کارشان مردد بودند و معتقد بودند ژانر ارکستر لپ‌تاپي هنوز محدوديت‌هايي دارد و شکل واقعي و کامل آن تحقق نيافته است.در اجراهاي اين ارکستر لپ‌تاپي، بئرلين اليورس – آکاردئونيست مشهور – و ذاکر حسين – از نوازندگان طبلا و برندگان جايزه گرمي – گروه را همراهي مي‌کردند. دان ترومن و کوک – ۲ عضو بنيانگذار اين گروه – سال‌ها براي رسيدن به اين تجربه تازه تلاش کرده بودند.ترومن، آهنگساز، سازنده و طراح نرم‌افزار است، ويولن مي‌نوازد و در رشته فيزيک در دانشگاه مينه‌سوتا تحصيل کرده و جالب است که تا به حال در فستيوال‌هاي موسيقي مدرن و همچنين در جشنواره موسيقي فولکلور قطعاتش را اجرا کرده است.
● چاک وارد مي‌شود
کوک – عضو ديگر گروه پلورک – هم استاد علوم کامپيوتر و پژوهشگر موسيقي کامپيوتري در دانشگاه پرينستون است. کوک به شکلي پيشرفته، کارهايي در زمينه صداهاي تلفيقي، اصول طراحي و شبيه‌سازي موسيقي کامپيوتري و همچنين فعاليت‌هايي در زمينه طراحي نرم‌افزارها و مدل‌هاي موسيقي کامپيوتري انجام داد.
مهم‌ترين کار اين عضو شاخص گروه پرينستوني‌ها، نوشتن برنامه کامپيوتري «چاک» بود. چاک مي‌توانست به شکل طبيعي صداي همزمان و چندزمانه را کنترل کند؛ ساير کليدهاي ترکيبي هم توانايي اضافه کردن، حذف کردن و اصلاح همزمان برنامه در حال اجرا را داشتند.
● اُف‌هاي لپ‌تاپ به‌دست
يکي ديگر از ارکستر لپ‌تاپ‌هاي جهان، ارکستر لپ‌تاپ «سايبورک» است. در ارکستر لپ‌تاپ سايبورک، رهبر و نظيم‌کننده‌اي وجود نداشت و هر نوازنده، اسپيکر اصلي خودش را داشت و هر صدايي با ميکروفون استريو ضبط مي‌شد.
اين ارکستر لپ‌تاپ، توسط موزيسين‌ها و هنرمنداني مثل آندري اسميرنوف، لوبوف، پيچليکنا، ويکتور، چرنينيکو اجرا شده که هر کدام از هنرمندان شناخته‌شده موزيک کامپيوتر هستند. اين ارکستر در ماه مي سال۲۰۰۶، در مرکز موسيقي لکترونيک مسکو آغاز به کار کرد.
● رکورد شکسته شد
اما در آخرين ارکستر لپ‌تاپي که چند وقت پيش در دانشگاه يورک انگلستان برگزار شد، مهم‌ترين نکته تعداد نوازندگان بود. آمبروس فيلد – تنظيم‌کننده و استاد دانشگاه – سرپرستي اين گروه را به‌عهده داشت؛ کسي که تحقيقات زيادي در زمينه مهندسي صدا و برنامه‌ريزي کامپيوتري در کارنامه‌اش دارد.
۵۰ نفر در اين ارکستر شرکت داشتند و در يک هماهنگي و همراهي ديجيتال به اجراي برنامه پرداختند. در اين اجرا هم مانند ساير اجراها، شرايط جوري بود که هر کدام از نوازندگان علاوه بر صداي خود، صداي ديگران را هم از طريق کامپيوترش مي‌شنيد و بعضي از اين دانشجويان، مي‌بايست ماوس را براي توليد آهنگ‌هاي مورد نياز خود حرکت مي‌دادند يا روي آن کليک مي‌کردند و ديگر اعضاي ارکستر دست‌ها را حرکت مي‌دادند.
حرکت دست آنها از طريق دوربيني که به رايانه‌هاي قابل حمل متصل بود، بازتوليد و تبديل به آهنگ مي‌شد.
● به قرن ۲۲نزديک مي‌شويم؟
در اين چند سال، ارکستر لپ‌تاپ‌هاي گوناگوني در سراسر دنيا شکل گرفته‌اند و تعداد افرادي هم که به موسيقي زنده کامپيوتري رو آورده‌اند، زياد شده است. در کار آنها مؤلفه‌هاي موسيقايي و فرهنگي کنار اصول زيباشناسي قرار مي‌گيرند.
موزيسين‌هاي اين ارکسترها مي‌گويند استفاده اعضاي گروه از لپ‌تاپ، يک تفنن يا پيشرفت تکنيکي صرف نيست؛ آنها دست به يک حرکت جمعي خلاقه مي‌زنند و لپ‌تاپ‌ها شبيه يک ابزار موسيقايي جديد عمل مي‌کنند.
علاوه بر اين با استفاده از کامپيوتر، گستره تازه‌اي از صداها را مي‌توان به اين ارکسترها اضافه کرد؛ صداهايي که ورودي آنها صداهاي طبيعي روزمره هستند و خروجي آنها صداهايي بسيار متفاوت و تازه. با اين حال، هنوز راه زيادي مانده است تا اين نوع ارکستر بتواند خاطره سازها را از ذهن علاقه‌مندان موسيقي پاک کند؛ شايد به اين خاطر که هنوز تا قرن۲۲، سال‌ها باقي مانده است.